Nie mam ochoty na seks. Pożądanie i podniecenie seksualne u kobiet w wieku dojrzałym

Zainteresowanie seksualne nazywane inaczej pożądaniem naturalnie zmienia się u kobiet przez cały okres życia. Intensywność w dążeniu do aktywności seksualnej jest często wypadkową sytuacji życiowej: menopauzy, choroby, początku lub końca związku, śmierci partnera lub partnerki. Niektóre leki stosowane w zaburzeniach nastroju mogą również powodować niski popęd seksualny u kobiet.

Pożądanie to zbiór reakcji i doświadczeń, będących psychiczną reprezentacją biologicznego popędu seksualnego (libido). Zespół zachowań związanych z pożądaniem to m.in fantazjowanie nt. aktywności seksualnej, flirtowanie, a także ogólna motywacja do osiągania podniecenia seksualnego i dążenie do satysfakcji seksualnej w formie aktywności seksualnej w parze lub podczas masturbacji. Natomiast podniecenie dotyczy doznań wynikających z bliskości seksualnej z partnerem/partnerką lub fantazji erotycznych, które przeżywane są na poziomie emocjonalnym i fizjologicznym (ukrwienie warg sromowych, nawilżenie pochwy, erekcja sutków).

FSIAD  - zaburzenie zainteresowania seksem i reakcji seksualnych u kobiet

FSIAD (zaburzenie zainteresowania seksem i reakcji seksualnych u kobiet) to rozpowszechnione zaburzenie u kobiet, według badań 26.7% kobiet przed menopauzą i aż 52.4% kobiet, które naturalnie przeszły menopauzę, doświadcza obniżonego pożądania. Zahamowanie pożądania zdarza się również wśród kobiet prawidłowo funkcjonujących, wtedy przyczyn należy szukać w obecnej sytuacji życiowej i zdarzeń tj. choroba własna lub partnera/partnerki, żałoba czy czas bezpośrednio po zakończeniu związku.
Według klasyfikacji DSM-V (klasyfikacji zaburzeń psychicznych Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego) o FSIAD możemy mówić, kiedy osoba zgłasza brak lub zmniejszenie zainteresowania aktywnością seksualną, przejawiającego się także w postaci myśli i fantazji erotycznych. Kolejnym objawem jest brak lub zmniejszenie odczuwania podniecenia/przyjemności w prawie wszystkich lub wszystkich (średnio 75-100%) sytuacji współżycia. Aby specjalista mógł zdiagnozować to zaburzenie objawy muszą występować przez najmniej 6 miesięcy i wywoływać u danej osoby cierpienie. Warto podkreślić wagę ostatniego kryterium, ponieważ nie możemy mówić o „normalnym” czy uniwersalnym poziomie pożądania. Jeśli jedna kobieta miała wcześniej rozbuchaną wyobraźnię erotyczną, dążyła do stosunku lub masturbowała się, ale teraz zauważa widoczny spadek zainteresowania seksem, to można podejrzewać zaburzenia libido U kobiet, która w przeszłości nigdy nie były tak rozbudzone to wykluczamy to zaburzenie. Z kolei jeżeli niskie pożądanie jest skutkiem problemów w związku (np. przemocą ze strony partnera, brakiem dbałości o związek) czy działaniem leków.

U źródeł zaburzeń pożądania i podniecenia seksualnego mogą stać różne przyczyny, które ogólnie można podzielić na:

• Fizyczne - wiele chorób wpływa negatywnie na poziom pożądania np. zapalenie stawów, choroby nowotworowe, cukrzyca, nadciśnienie, choroba wieńcowa i choroby neurologiczne.
• Hormonalne - wraz z menopauzą dochodzi do spadku poziomu estrogenów, co powoduje m.in zmniejszenie nawilżenia pochwy i spadku poziomu testosteronu odpowiedzialnego za odczuwanie popędu seksualnego oraz przeżywanie orgazmu. Dlatego klimakterium może spowodować znaczny spadek libido. Studia nad zaburzeniami pożądania u kobiet najczęściej skupiają się wokół problemu lubrykacji pochwy, który zmniejsza się w raz z wiekiem. Badania pokazały, że 44% kobiet w okresie przed- i pomenopauzalnym doświadcza problemów z niewystarczającym nawilżeniem pochwy, co może powodować zespoły bólowe.
• Psychologiczne - depresja, niskie poczucie własnej wartości, negatywny obraz ciała (niezadowolenie z własnego wyglądu), negatywne doświadczenia seksualne w przeszłości.
• Relacyjne (problemy w związku) - dla wielu kobiet emocjonalna bliskość jest kluczem do udanej relacji seksualnej, dlatego jeżeli w związku dochodzi do braku zaufania (także z powodu zdrady), napięć, kryzysów, partnerzy/partnerki nie potrafią nawzajem komunikować swoich potrzeb bądź występuje przemoc fizyczna lub/i psychiczna, to skutkiem będzie brak chęci do podejmowania aktywności seksualnej

Jak pomóc?

Jeśli martwisz się niską ochotą na seks, porozmawiaj ze swoim lekarzem rodzinnym/ginekologiem lub terapeutą. Rozwiązanie może być proste jak: zmiana przyjmowanych leków, zmiana stylu życia w celu poprawy stanu zdrowia (m.in. nadciśnienia tętniczego, cukrzycy itd.). Pozytywne zmiany może przynieść również pokonanie kryzysów w związku.

Bibliografia:
1. Beisert, M. (2021). Dysfunkcje seksualne. Podyplomowe Studia Seksuologia Kliniczna. Diagnoza Opiniowanie Terapia. Wydział Psychologii i Kognitywistyki UAM: wykład niepublikowany.

2. Meston, C. & Stanton, A. (2017). Evaluation of Female Sexual Interest/Arousal Disorder w: The Textbook of Clinical Sexual Medicine (pp.155-163).

3. Müldner-Nieckowski, Ł., Zaburzenia pożądania: https://www.mp.pl/pacjent/seksuologia/zaburzenia-seksualne/u-kobiet/104465,zaburzenia-pozadania (dostęp: 1.06.2021).

4. West S.L, D'Aloisio A.A, Agans R. P, Kalsbeek W. D., Borisov N. N, Thorp JM. Prevalence of low sexual desire and hypoactive sexual desire disorder in a nationally representative sample of US women. Arch Intern Med. 2008 Jul 14;168(13):1441-9
5. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/low-sex-drive-in-women/symptoms-causes/syc-20374554.